شورای فقاهتی، از هاشمی تا پایداری

هنوز چندی نگذشته بود که اکبر رفسنجانی بحث شورای فقاهتی را مطرح کرده و پاسخ هایی را نیز شنیده بود اما اخیرا دوباره آن را در مصاحبه ای به زبان رانده و گفته است «تخصصی شدن اجتهاد، تخصصی شدن تقلید در بعضی از مسایل، شورای فقهی برای مسایل عمده مدیریتی کشور و همراهی علمای اهل سنت و شیعه در دانشگاه‌ها میزگردها اجلاس‌ها و همایش‌ها از ضروریات زمانه است.» این در حالی است که وی پیش از این نیز گفته بود که اگر فقه تخصصی را بپذیریم باید تقلید تخصصی را هم بپذیریم و این‌گونه لازم نیست کسی در همه امور از یک نفر تقلید کند. همچنین بیان داشت اگر به عقل و خواست قرآن در اجتهاد توجه شود، به تخصص در رشته‌های مختلف فقهی بها داده شود، بحث‌های فقه مقارن را جدی بگیریم، تقلید را تخصصی کنیم، “شورای فقهی” حداقل برای مسائل عمده‌ مدیریت کشور تشکیل شود و علمای اهل تسنن و تشیع در دانشگاه‌ها با هم همراهی کنند، آنگاه می‌توان به وحدت جهان اسلام امید داشت و برای اداره جهان به ظرفیت اسلام اتکا کرد.
از جمله دلایلی که موافقان این نظر بیان می کردند می توان به مواردی چون مخالفت های مکرر شورای نگهبان با مصوبات مجلس تحت عنوان «مخالفت با شرع» و اصرار مجلس و رفتن مصوبه به «مجمع تشخیص مصلحت» و تایید آن مصوبات از سوی مجمع را نام برد که باعث می شد اتهام «اقدام بر خلاف شرع» متوجه مجمع تشخیص مصلحت نظام شود. همچنین تعارض هایی که گاه بین مصوبات نهادهای حکومتی (مجلس، دولت، قوه قضاییه، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت) با فتاوای فقهی گوناگون فقها پیدا می شود نیز یکی دیگر از این استدلال ها بود. در این میان نکته ای که همواره مورد توجه طرفداران نظریه شورای فقاهتی بوده، بحث حرکت از فردگرایی به سمت جمع گرایی است. از این منظر لازمه این امر، روآوردن به کارهای «جمعی» است و هرچه این مجامع علمی، گسترده تر باشد، طبیعتا «ضریب اطمینان علمی» بیشتر خواهد شد.
همچنین مخالفان نیز با اشاره به این نظر، فقاهت هاشمی را محل تامل دانسته و بیان می کنند که سخنان وی در راستای تخفیف و تزلزل جایگاه ولی فقیه است.
در این میان جبهه پایداری وجود شورای فقاهتی در این جبهه را از ابتدا پیش بینی شده دانسته و یکی از اعضای این جبهه با تأکید بر تجربه گذشته احزاب و انحرافاتی که داشته‌اند، انحرافات برخی از احزاب به خاطر عدم وجود یک ناظر قوی بر تصمیم‌گیری‌های آنها را علت تشکیل این شورا بیان کرده است.این عضو جبهه پایداری در ادامه گفته است «شورای فقاهتی مرکز ثقل جبهه پایداری است و محوریت اساسنامه جبهه پایداری را این شورا تشکیل می‌دهد. همچنین انحلال، رد و تأیید مصوبات در شورای مرکزی جبهه پایداری باید تحت نظر شورای فقاهتی باشد و خط مشی کل جبهه نیز باید همواره به تصویب این شورا برسد.» همچنین سخنگوی این جبهه در خصوص شورای فقاهتی جبهه پایداری، گفته است: اصل در جبهه پایداری این است که شورای فقاهتی پیش برنده تصمیمات جبهه باشد و همه تصمیمات با نظارت آنها انجام شود تا انحرافات در جبهه وجود نداشته باشد.

 اما با این حال با تامل در موضوع شورای فقهی ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که آیا کشوری که فقیهی جامع الشرایط و سرآمد فقهای عصر، زمام امور آن را در دست دارد، از شورای فقهی و نظایر آن بی نیاز نیست؟
طرح کنندگان این موضوع تنها در پی آنند که از نمد این شورا برای خود کلاهی ببافند،به عنوان نمونه هاشمی رفسجانی در آخرین اظهار نظر خود در مورد این شورا تأکید کرده که پرداختن به مسایل عمده مدیریتی کشور از وظایف این شوراست که به نظر می رسد با طرح فقه تخصصی، سیاست را باید به این «فقیه سیاسی» سپرد تا مسائل کشور و جهان را حل کند. همچنین اعضای جبهه پایداری با حضور شورای فقاهتی در کنار شورای مرکزی این جبهه، تمامی مصوبات و سخنان خود را غیر قابل خدشه دانسته و نامزد نهایی اعلام شده از سوی این جبهه را فردی اصلح و مورد تایید می دانند تا بدین سبب بتوانند به هدف خود دست یابند.